જાણો કેમ અને કેવી રીતે ભારત “ડાયાબિટીસની રાજધાની” તરીકે ઓળખાવામાં આવ્યું. આહારમાં ફેરફાર, જીવનશૈલીની અસરો, અને ડાયાબિટીસના ફેલાવા પાછળના પરિબળો અંગે વિગતવાર જાણો.
ડાયાબિટીસ શું છે?
ડાયાબિટીસ એ મેટાબોલિક રોગ છે જે શરીરના ઇન્સ્યુલિન ઉત્પાદનમાં ખોટ કે તેના ઉપયોગમાં સમસ્યા સર્જે છે. ડાયાબિટીસનાં મુખ્ય બે પ્રકાર છે:
- ટાઈપ 1 ડાયાબિટીસ: આમાં શરીર ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન પૂરતું કરતું નથી.
- ટાઈપ 2 ડાયાબિટીસ: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે, જેમાં શરીર ઇન્સ્યુલિનનો યોગ્ય ઉપયોગ નથી કરી શકતું.
ભારતમાં ડાયાબિટીસના વધતા આંકડા
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) અનુસાર, 2019માં, લગભગ 77 મિલિયન લોકો ભારતમાં ડાયાબિટીસથી પીડિત હતા. 2045 સુધીમાં, આ આંકડો 134 મિલિયન સુધી વધી શકે છે. ભારતને “વિશ્વની ડાયાબિટીસ કેપિટલ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે ડાયાબિટીસના કેસમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે.
ભારત ડાયાબિટીસની રાજધાની કેમ બન્યું?
1. આહાર અને જીવનશૈલીમાં પરિવર્તન
ફાસ્ટ ફૂડ, પ્રોસેસ્ડ ખોરાક, અને વધુ મીઠી પીણાંના વપરાશે ભારતીય આહારને અસ્વસ્થ બનાવ્યો છે. પરંપરાગત તાજા ખોરાકના બદલે હાઇ-કૅલોરી અને કાર્બોહાઈડ્રેટયુક્ત ખોરાકને વધુ પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે.
2. શારીરિક નિષ્ક્રિયતા
શહેરીકરણ અને ટેક્નોલોજીનો વધતો પ્રયોગ શારીરિક પ્રવૃત્તિઓમાં ઘટાડો લાવી રહ્યો છે, જે ડાયાબિટીસ માટે મોટું જોખમ છે.
3. જિનેટિક લક્ષણો
ભારતીયોની જાતિગત સંરચના ડાયાબિટીસ માટે વધુ સંવેદનશીલ છે, ખાસ કરીને પેટના ચરબીના જમા થવાના કારણે.
4. તણાવ અને માનસિક દબાણ
જિંદગીના વધતા તણાવ અને દબાણ ડાયાબિટીસમાં યોગદાન કરે છે, કેમ કે તણાવ હોર્મોન્સ બ્લડ શુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં અવરોધક છે.
5. મદિરા અને ધુમ્રપાનનો વપરાશ
મદિરા અને ધુમ્રપાનનું વધુ વપરાશ ડાયાબિટીસના જોખમને ઘણી વખત વધારતું જોવા મળ્યું છે.
ભારતમાં ડાયાબિટીસની આરોગ્ય પર અસર
- હૃદયરોગનું જોખમ: ડાયાબિટીસવાળા લોકોમાં હૃદયરોગ અને સ્ટ્રોકના કેસ વધે છે.
- કિડનીને નુકસાન: લાંબા સમય સુધી ડાયાબિટીસ કિડનીને નુકસાન પહોંચાડે છે, જેને “ડાયાબેટિક નેફ્રોપેથી” કહે છે.
- નેત્રજ્યોતિ પ્રત્યે જોખમ: ડાયાબિટીસ આંખોની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેને “ડાયાબેટિક રેટિનોપથી” કહે છે.
- ફૂટ અમ્પ્યુટેશન: ડાયાબિટીસના કારણે પગમાં ચેપી ઈન્ફેક્શનનું જોખમ વધી જાય છે, જેના કારણે અમ્પ્યુટેશનની જરૂર પડી શકે છે.
ડાયાબિટીસ નિયંત્રણ માટેના પગલાં
ભારત ડાયાબિટીસમાં વૈશ્વિક આગેવાની ધરાવે છે, પરંતુ તેનાથી બચવા માટે નીચેના પગલાં જરૂરી છે:
- નિયમિત કસરત: રોજ 30 મિનિટની કસરત ડાયાબિટીસને નિયંત્રિત રાખવા માટે જરૂરી છે.
- આહાર પર નિયંત્રણ: તાજા ફળો, શાકભાજી અને ફાઈબરયુક્ત આહાર ડાયાબિટીસથી બચવા માટે ઉત્તમ છે.
- નિયમિત ચેકઅપ: બ્લડ શુગરનું નિયમિત ચેકઅપ ડાયાબિટીસનું શરુઆતમાં નિદાન કરવામાં મદદરૂપ છે.
- જાગૃતિ અને શિક્ષણ: લોકોમાં આ રોગ વિશે જાગૃતિ અને આરોગ્યપ્રદ આદતો પ્રોત્સાહિત કરવી જરૂરી છે.
સમાપ્તી
ભારતનું “ડાયાબિટીસ કેપિટલ” બનવું ચિંતાજનક છે, પરંતુ જો યોગ્ય પગલાં લેવામાં આવે, તો આ પરિસ્થિતિમાં સુધારો શક્ય છે. આરોગ્યપ્રદ આહાર, નિયમિત કસરત, અને સકારાત્મક જીવનશૈલી અપનાવીને ડાયાબિટીસના વધતા જોખમને ઘટાડી શકાય છે.
Disclaimer
આ લેખ માત્ર માહિતી માટે છે. કોઈપણ આરોગ્ય સંબંધિત નિર્ણય લેવાથી પહેલાં, કૃપા કરીને ડૉક્ટર અથવા નિષ્ણાત સાથે સલાહ-મશવરો કરો.
